Το σχέδιο της ΕΕ και του ΔΝΤ για τη «διάσωση» της Ελλάδας θα καταλήξει σε έναν άνευ προηγουμένου ανθρωπογενή περιβαλλοντικό όλεθρο. Η κατασκευαστική βιομηχανία είναι περιχαρής. Υπάρχει, άραγε, οποιαδήποτε εναλλακτική λύση για να μην καταστραφεί οριστικά το Αιγαίο; Η συζήτηση γύρω από την οικονομική, πολιτική και κοινωνική κρίση που μαστίζει την Ελλάδα παραβλέπει συνήθως το ρόλο της ΕΕ στην ανατροφοδότηση της κρίσης. Εκτός από τις παραμορφωτικές συνέπειες στην ανταγωνιστικότητα των περιφερειακών κρατών που επισπεύθηκαν λόγω της εισαγωγής του ευρώ και της επακόλουθης έλλειψης επαρκούς ελέγχου και διαχείρισης, οι άστοχες επιδοτήσεις της ΕΕ ήταν αυτές που κατέληξαν στον καταποντισμό της ανταγωνιστικότητας στους περισσότερους τομείς της ελληνικής οικονομίας και ήταν αυτές που επέτρεψαν, τελικά, τη δραματική διόγκωση του ελληνικού δημόσιου τομέα μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Ανδρέα Παπανδρέου, το 1981. Ένα χτυπητό παράδειγμα των συνεπειών αυτών των λαθεμένων επιδοτήσεων είναι η διαμάχη, που διαρκεί ήδη πάνω από είκοσι χρόνια, σχετικά με την εκτροπή του ποταμού Αχελώου από τη Δυτική Ελλάδα στη Θεσσαλία - ζήτημα που στο παρόν στάδιο έχει παραπεμφθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο του Λουξεμβούργου. Ελληνικές ΜΚΟ που εναντιώνονται στο εν λόγω σχέδιο, ισχυρίζονται ότι η σχεδιαζόμενη εκτροπή, που έχει ήδη κοστίσει εκατομμύρια ευρώ, συντελείται χωρίς τις απαιτούμενες περιβαλλοντικές μελέτες σκοπιμότητας και συνεπώς αντιβαίνει την οδηγία της ΕΕ που απαγορεύει τη μεταφορά υδάτων χωρίς την προαπαιτούμενη δικαιολογητική ανάλυση. Όπως αναφέρει ο OliverA.Houck στο πρόσφατο βιβλίο του TakingBackEden(IslandPress, 2010), το συνολικό κόστος της εκτροπής και των συναφών εργασιών έχει εκτιμηθεί μεταξύ 1,4-6,5 δισεκατομμυρίων ευρώ, ανάλογα με το τι ακριβώς περιλαμβάνεται στους υπολογισμούς. Η ΕΕ δεν έχει συνεισφέρει οικονομικά στην εκτροπή του Αχελώου αυτή καθαυτή, όμως, ως μέρος του προγράμματος της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, επιδοτεί εδώ και χρόνια την παραγωγή βάμβακος στη Θεσσαλία, παραγωγή που απαιτεί υψηλή κατανάλωση νερού. Τα αρτεσιανά φρέατα και οι άλλες υδάτινες πηγές έχουν πλέον εξαντληθεί σχεδόν ολοκληρωτικά, αλλά αντί να χρηματοδοτήσει τη μετάβαση σε εναλλακτικές μορφές αγροτικής παραγωγής, η ελληνική κυβέρνηση επιμένει ότι η εκτροπή πρέπει να προχωρήσει. Ωστόσο αυτοί που θα επωφεληθούν κυρίως δεν είναι οι αγρότες της Θεσσαλίας, μιας και οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις για το βαμβάκι βαίνουν ολοένα μειούμενες, αλλά οι βουλευτές Θεσσαλίας και τα κόμματά τους, αφού εμφανίζονται ότι διαμεσολαβούν για να κερδηθεί η επικουρία της ΕΕ. Αλλά πάνω απ' όλα, αυτές που θα αποκομίσουν τεράστια κέρδη είναι οι κατασκευαστικές εταιρείες που με τη σειρά τους «λαδώνουν» το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα. Κι υπάρχουν πολλά παρόμοια παραδείγματα. Για τους λόγους που εκθέτει ο Διονύσης Γ. Δημητρακόπουλος (Greece‘sexitfromtheEurozoneapoisonedchalice, OpenDemocracy, 28 Ιουνίου 2011), το ελληνικό κοινοβούλιο ίσως και να δικαιολογείται για την υπερψήφιση του δεύτερου Μνημονίου («Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο»), όπως άλλωστε ήταν η απαίτηση της ΕΕ και του ΔΝΤ. Όπως το έθεσε και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γ. Προβόπουλος, το αντίθετο θα ήταν «ψήφος αυτοκτονίας». Ωστόσο αυτή η καταναγκαστική ψήφος, αφήνει περισσότερες ερωτήσεις αναπάντητες παρά δίνει απαντήσεις. Για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις της ΕΕ και του ΔΝΤ, η Ελλάδα οφείλει να αντλήσει 50 δισεκατομμύρια ευρώ από τις ιδιωτικοποιήσεις δημόσιας περιουσίας. Αλλά όπως καταδεικνύει ένα άρθρο των FinancialTimes(«Greecefaces "firesale" shortfall», βασισμένο σε έρευνα τουPrivatisationBarometer), η αξία του ενεργητικού που μπορεί να πωλήσει άμεσα η Ελλάδα ανέρχεται σε μόλις 13 δις ευρώ. Το έλλειμμα πρέπει, λοιπόν, να καλυφθεί από την πώληση δημόσιας γης. Πιο συγκεκριμένα, η Ελλάδα οφείλει να προσθέσει «περισσότερα "φιλέτα" δημόσιας γης και πολιτιστικής κληρονομιάς στον κατάλογο των πωλήσεων». Με άλλα λόγια, η ΕΕ και το ΔΝΤ ζητούν να πωληθούν παράλιες γαίες του Αιγαίου σε μια άνευ προηγουμένου κλίμακα. Πρόκειται για κανονικό ξεπούλημα, σε τιμές που θα αναλογούν σε ένα ελάχιστο κλάσμα της πραγματικής αξίας των συγκεκριμένων γαιών. Και το τίμημα που θα εισπραχθεί θα χρησιμοποιηθεί για τη μείωση του ρυθμού αύξησης του ελληνικού χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ. Από τη στιγμή που αυτές οι γαίες θα πουληθούν και θα οικοδομηθούν, η φύση του Αιγαίου θα αλλάξει μια για πάντα. Πώς όμως μια παρόμοια πολιτική θα βοηθήσει την Ελλάδα; Βραχυπρόθεσμα, θα επιτρέψει στη χώρα να πορευθεί για λίγο καιρό ακόμη. Το ΔΝΤ θα παραχωρήσει τα 12 δισεκατομμύρια ευρώ της επόμενης δανειακής δόσης και θα αποφευχθεί η χρεοκοπία τον Ιούλιο. Μεσοπρόθεσμα, όμως, τα οφέλη αυτής της πολιτικής είναι, το λιγότερο, αμφιλεγόμενα. Η οικοδόμηση πιθανόν να προσφέρει μια ώθηση στην οικονομία, ωστόσο -όπως φανερώνει η περίπτωση της Ισπανίας όπου παραμένουν απούλητα 700.000 «εξοχικά» ακίνητα- κανείς δεν εγγυάται ότι θα υπάρξει επαρκής ζήτηση γι' αυτή την καινούργια αγορά δεύτερης κατοικίας. Ακόμη περισσότερο, δεν χρειάζεται καν να σχολιάσουμε τις επιπτώσεις αυτών των κατασκευών στη χρήση του νερού, σε μια περιοχή η οποία ήδη δοκιμάζεται από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Ακριβώς επειδή η ευρύτατη περιβαλλοντική καταστροφή και η οικοδόμηση «φιλέτων» δημόσιας γης και τοποθεσιών πολιτιστικής κληρονομιάς ήταν μια πολιτική που κυριάρχησε την εποχή της στρατιωτικής χούντας (1967-1974), το άρθρο 24 του ελληνικού δημοκρατικού Συντάγματος προστατεύει ρητά το περιβάλλον. Αν και η παράνομη οικοδόμηση δεν σταμάτησε ποτέ να επεκτείνεται λόγω της έλλειψης ενός έγκυρου κτηματολογίου, ένα από τα αποτελέσματα αυτού του άρθρου του Συντάγματος είναι ότι η Ελλάδα, σήμερα, προσελκύει υψηλής ποιότητας τουρισμό στα νησιά της (αντίθετα με τις πόλεις όπου η καταστροφή της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς είναι πολύ πιο εκτεταμένη). Πράγματι, είναι αξιοσημείωτο ότι παρά την παράλυση της Αθήνας, οι νησιωτικές περιοχές του Αιγαίου δεν έχουν, προς το παρόν, επηρεασθεί σημαντικά. Αντί να ταξιδεύουν μέσω Αθηνών, οι τουρίστες προσγειώνονται απευθείας στην Κρήτη, τη Ρόδο και τα άλλα νησιά, εξασφαλίζοντας την ανάπτυξη του τουριστικού τομέα της ελληνικής οικονομίας (η αύξηση των αφίξεων τουριστών εκτιμάται περί το 10% για το 2011). Επομένως, η περαιτέρω οικοδόμηση του Αιγαίου δεν πρόκειται να κάνει περισσότερο παραγωγική την ελληνική οικονομία. Στην πραγματικότητα, θα έχει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα! Γιατί καταστρέφοντας το περιβάλλον, θα εξουδετερώσει μια από τις ελάχιστες πηγές παραγωγικότητας, όπου μέχρι τώρα η Ελλάδα βασιζόταν για να προσελκύει υψηλής ποιότητας τουρισμό. Και αντί για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που τόσο έχει ανάγκη το ελληνικό κράτος, η ΕΕ και το ΔΝΤ μοιάζουν σαν να θέλουν να υπονομεύσουν ακόμη και αυτούς τους τομείς της ελληνικής οικονομίας που ακόμη δουλεύουν και αποδίδουν. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα γίνουν διάφορες απόπειρες για την παράκαμψη των εμποδίων που θέτει το ελληνικό Σύνταγμα: δίκην ξαναγραψίματος του Συντάγματος, οι γαίες π.χ. θα δοθούν με χρονο-εκμίσθωση (λίζινγκ) αντί να πωληθούν. Είναι ωστόσο σίγουρο ότι παρόμοιες αποφάσεις θα προσβληθούν ενώπιον του Συμβουλίου Επικρατείας. Αλλά δεν πρέπει να θωρείται κάτι το αδιανόητο η καταστρατήγηση του νόμου: οι πιέσεις στο ελληνικό κράτος και στους δικαστές θα είναι τρομακτικές. Είναι καθησυχαστικό ότι οι ελληνικές ΜΚΟ και η κοινωνία των πολιτών (για παράδειγμα, το πρόγραμμα ΑειφόροΑιγαίο, της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού) ανεβάζουν ταχύτητες στην προετοιμασία για τη μάχη ενάντια σε αυτή την απόπειρα της ΕΕ και του ΔΝΤ να υπονομεύσουν το νόμο προς ζημία του ελληνικού ή, πιο σωστά, του ευρωπαϊκού περιβάλλοντος. Εν κατακλείδι, οι πολιτικές της ΕΕ και του ΔΝΤ για πώληση και οικοδόμηση του Αιγαίου συνιστούν μια μορφή αποικιοκρατίας: πρωταρχικής σπουδαιότητας πόροι (γη, εν προκειμένω), υφαρπάζονται προς όφελος ξένων συμφερόντων τα οποία υπηρετεί μια εντελώς διεφθαρμένη τάξη «υπηρετών του δημοσίου». Ο Στέφανος Μάνος, πρώην υπουργός Οικονομικών που χαίρει εκτίμησης στους επιχειρηματικούς κύκλους, και ηγέτης του νεοφιλελεύθερου κόμματος Δράση, εξέδωσε μια ανακοίνωση όπου καταδικάζει τη συγκεκριμένη πολιτική ως «επιστροφή στην πολεοδομία της χούντας». Αντί να λύσουν τα προβλήματα του διεφθαρμένου ελληνικού κράτους, η ΕΕ και το ΔΝΤ μοιάζουν να έχουν για σκοπό τους την εξυπηρέτηση του κατασκευαστικού τομέα και των παρατρεχάμενών του - με άλλα λόγια, μοιάζουν να ευεργετούν αυτούς ακριβώς τους τομείς που φέρουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για την πολιτική, οικονομική και περιβαλλοντική κρίση που αντιμετωπίζει η Ελλάδα σήμερα. Η ειρωνεία είναι ότι ο πρωθυπουργός, Γιώργος Παπανδρέου, ανεξάρτητα από τα οποιαδήποτε άλλα λάθη του, είχε σταθεί, μέχρι τώρα, πιστός στη δέσμευσή του για την προστασία του περιβάλλοντος, δημιουργώντας ένα Υπουργείο Περιβάλλοντος και προωθώντας γνωστούς περιβαλλοντικούς ακτιβιστές μέσα στο κόμμα του, ακόμη και με κάποιο προσωπικό πολιτικό κόστος (AnthonyBarnettκαι MaryKaldor, CanGreeceLeadtheWay?, OpenDemocracy, 9 Νοεμβρίου 2009). Τώρα ωστόσο εξαναγκάζεται από την ΕΕ και το ΔΝΤ να επωμιστεί την ευθύνη για τη χειρότερη ανθρωπογενή καταστροφή στην ιστορία του Αιγαίου πελάγους. Πιθανόν η κυβέρνηση να είχε δίκιο, απ' την πλευρά της, για την υπερψήφιση του δεύτερου Μνημονίου («Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου»). Όμως τώρα έχει καθήκον απέναντι στις μελλοντικές γενιές Ελλήνων, αλλά στην πραγματικότητα απέναντι στην ίδια την ανθρωπότητα, να εξασφαλίσει ότι οι προβλέψεις του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου σε ό,τι αφορά την πώληση δημόσιας γης σε κατασκευαστικές εταιρείες δεν θα υλοποιηθούν. Το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να καθυστερήσει την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων γαιών όσο το δυνατόν περισσότερο, να εντείνει τις προσπάθειες για την επίτευξη ενός πρωτογενούς πλεονάσματος εντός του 2012, κι έπειτα να σχεδιάσει τη χρεοκοπία της Ελλάδας με τη δική της συμφωνία. Οι λαοί της Ευρώπης δεν αξίζουν τίποτα το λιγότερο απ' αυτό. |
Άρθρο του Γιάννη Καρρά (ιστορικός της οικονομίας και της κοινωνίας των Βαλκανίων και της Ρωσίας του 18ου αιώνα. Συμμετέχει ενεργά σε ελληνικές ΜΚΟ και υπήρξε υποψήφιος για το κοινοβούλιο στην Α΄Αθήνας με τους Οικολόγους Πράσινους) στο www.opendemocracy.net |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου